Artificial Intelligence in de juridische wereld: Wel of niet inzetten?

Als je de trends en ontwikkelingen in de juridische wereld hebt gevolgd, komt dit misschien niet als nieuws: deze zomer heeft een rechter zijn oordeel gebaseerd op informatie uit ChatGPT. Het oordeel heeft tot veel opspraak geleidt. Zo reageerden AI-deskundigen van het AD met ongeloof en pleiten ze voor strengere regelgeving over het gebruik van ChatGPT. Voor USG Legal is het een goede reden om het onderwerp AI goed onder de loep te nemen. 

Via een poll op LinkedIn vroegen wij het aan legal professionals: Wat vind je van het gebruik van Artificial Intelligence bij het nemen van beslissingen in juridische processen? 

53% van de stemmers ziet AI als risicovol, maar waardevol. 33% ziet het gebruik van AI onetisch en 13% ziet het als snel en nauwkeurig.  

Hoe wordt en kan AI worden ingezet in de juridische wereld? 

Op dit moment wordt AI in de juridische sector vooral gebruikt om routinematige werkzaamheden te automatiseren. Denk hierbij aan het onboarden van cliënten of het uitvoeren van anti-witwas checks. Ook administratieve taken en het nalezen van documenten worden steeds meer overgedragen op AI. Eén van de grootste voordelen van AI in de juridische wereld is dan ook dat het juristen in staat stelt hun werk efficiënter te maken, wat veel kosten kan besparen. 

Een ander potentieel voordeel van AI in de juridische wereld is het voorspellen van juridische zaken. Met AI kunnen juristen hun cliënten sneller informeren over de mogelijke voordelen en nadelen van hun juridische opties. Hiermee kunnen geschillen sneller bepaald worden, met als voordeel minder kosten en een snellere afwerking. 

Volgens David Wilkins van de Harvard Law School kan generatieve AI in de toekomst de juridische wereld veranderen. Volgens hem kan ChatGPT nu al juridische memo’s genereren op het niveau van een junior. Hij verwacht dat er in de toekomst steeds meer geavanceerde toepassingen komen, zoals een interactieve situatieanalyse met een AI-advocaat. Meer hierover lees je hier. 

Onderzoeker Masha Medvedeva van de Universiteit Leiden, ziet dit ook terug in het Nederlandse juridische landschap. Juridische zoekmachines bestaan al een tijd en zitten op zich ook goed in elkaar.  Juristen die graag AI willen gebruiken, kunnen gebruik maken van de Typology of Legal Technologies. Dit is een verzameling juridische technische middelen. Een goede gids om erachter te komen welke vragen je moet stellen als je erover denkt om een bepaalde tool te gaan gebruiken.  

Welke discussies vinden er plaats? 

Het onderwerp AI maakt veel tongen los. De Europese Raad heeft afgelopen in mei de AI Act goedgekeurd om zo meer grip op AI te krijgen. Deze wet gaat uit van verschillende risiconiveaus, waarbij er afhankelijk van het risiconiveau van de AI-applicatie eisen en verplichtingen worden gesteld. Die gelden voor iedereen die AI ontwikkelt, op de markt brengt of inzet. 

Maar er zijn ook tegenstanders van strenge regulatie. Zo zijn grotere landen in de EU als Duitsland, Frankrijk en Italië bang dat te strenge regulatie niet alleen Amerikaanse Tech giganten, maar ook Europese bedrijven kan raken. Zij pleiten voor een systeem waarbij bedrijven zelf regels mogen stellen en mogen verantwoorden wat hun applicaties wel en niet kunnen. Critici van dit idee zijn op hun beurt bang dat deze bedrijven vooral hun eigen belang voorop zullen zetten en niet het maatschappelijk belang. 

In de juridische wereld voorzien deskundigen ook risico’s in het gebruik van AI. Paul Phillips, Chief Executive van de Solicitors Regulation Authority (de toezichthouder voor advocaten in Engeland en Wales) benoemt dat juristen vaak te maken hebben met gevoelige clientinformatie en dat alle AI die ze gebruiken hier goed mee om hoort te gaan. AI maakt net als mensen fouten en kan bevooroordeeld zijn vanwege incorrecte datapatronen. Het is belangrijk als jurist om hier waakzaam op te zijn. Ook blijft het belangrijk dat de jurist zelf verantwoordelijk blijft voor de diensten, ook als er AI is gebruikt.  

Masha Medvedeva is sceptisch over de ontwikkeling van juridische AI-tools. Zij ervaart dat de ontwikkelaars van deze tools vaak weinig vakkennis hebben van de sector waar ze voor gemaakt worden. Bovendien wordt volgens haar de data die deze tools gebruiken, zelden goed geëvalueerd. Bij tools die rechtelijke uitspraken voorspellen, wordt er bijvoorbeeld veel gebruik gemaakt van data die pas beschikbaar was nadat de rechter een beslissing had genomen in de zaak. 

De menselijke maat 

Bijna alle deskundigen geven aan dat de menselijke maat nodig is om AI op een ethische manier in te zetten. Maar hoe ziet deze menselijke maat eruit? Zoals eerder benoemd, werkt de EU met een indeling op basis van risico. Het Verenigd Koninkrijk heeft een framework ontwikkeld met vijf basisprincipes.  

Masha adviseert juristen die AI-tools willen gebruiken om ook een menselijke maat te hanteren. Het is volgens haar van belang om goed na te blijven denken over welke data de tool gebruikt, waar deze voor wordt gebruikt en hoe deze wordt geëvalueerd. Binnen de juridische wereld vinden snel veranderingen plaats. Dit betekent dat de systemen van de AI-tools ook regelmatig moeten worden bijgewerkt. 

Wat is jouw mening? Is het gebruik van AI in de juridische sector verantwoord of juist zwaar onethisch?  

Wij bij USG Legal vinden het belangrijk om ontwikkelingen bij te houden en kennis met elkaar te delen. Wil je meer weten over werken via USG Legal? Bekijk onze vacatures of neem direct contact op. Ben je starter in het juridisch vakgebied? Lees hier meer over onze Academy.